Den Haag, The Netherlands
April 13, 2004

De ene tabaksplant legt het loodje als hij een virus onder de leden heeft, de andere plant blijft ongedeerd. Dit ontdekte NWO-promovenda Marilia Santos Silva tijdens haar promotieonderzoek. Santos Silva promoveert op 20 april aan de Wageningen Universiteit.

Om een plant snel en volledig te infecteren verspreidt een virus zich via het vatenstelsel van de plant. Dit stelsel is te vergelijken met ons bloedvatenstelsel. Santos Silva ontdekte dat het koebonenmozaïekvirus het vatenstelsel bij sommige tabaksplanten niet kan binnendringen. Onderzoekers willen in de toekomst nagaan waarom het koebonenmozaïekvirus niet alle planten via het vatenstelsel kan infecteren.

De tabaksplant Nicotiana benthamiana legde het loodje toen de onderzoekers een blad van de plant infecteerden. Bij een andere tabaksplant, Nicotiana tabacum, kleurde alleen het geïnfecteerde blad geel. De rest van de plant bleef ongedeerd.

Een virus kan zich binnen een plant op twee manieren verspreiden. De eerste manier is van cel naar cel. Zodra het virus een cel bereikt die aan het vatenstelsel van de plant grenst, verspreidt het virus zich ook via het vatenstelsel.

Bij verspreiding van cel naar cel maakt het virus een tunnel in de celwand van de geïnfecteerde cel. De bestaande verbindingen in de celwand zijn namelijk te klein om het virus door te laten.

De tweede manier, het transport via het vatenstelsel, is efficiënter dan van cel naar cel. Santos Silva ontdekte dat het virus het vatenstelsel zelfs via de bestaande verbindingen kan binnendringen.

Omdat goede technologie ontbrak, was er nog niet veel bekend over de verspreiding van virussen via het vatenstelsel. Marilia Santos Silva gebruikte tijdens haar onderzoek een fluorescerend eiwit afkomstig uit een kwal. Ze koppelde het eiwit aan het virus en kon op die manier het virus door de plant volgen.

Wanneer het koebonenmozaïekvirus een plant infecteert worden de bladeren dun en geel en gaat de plant langzaam dood. De schade door plantenvirussen wereldwijd wordt geschat op ruim vijftig miljard euro per jaar.

Promovendus Marilia Santos Silva onderzocht het koebonenmozaïekvirus.
Op de foto´s is te zien hoe het virus een tabaksplant steeds verder infecteert.
Het netwerk van het vatenstelsel is zichtbaar.
De lichtgroene kleur van de geïnfecteerde stukken wordt veroorzaakt door
het fluorescerende eiwit uit een kwal, dat aan het virus is gekoppeld.